Bodemdaling op agenda gemeenteraadsverkiezingen 2022: actieve aanpak én een lange adem zijn noodzakelijk

Gemeenten werken samen met provincies, waterschappen en kennisinstituten om bodemdaling en de schade daarvan te beperken en de kwaliteit van de leefomgeving te verbeteren. Voor een succesvolle aanpak zijn meer middelen (regelgeving, kennis en geld), een actieve aanpak én een lange adem nodig. Alleen zo kan de economie in gebieden met bodemdaling verder groeien en kan de kwaliteit van de openbare ruimte in steden en dorpen op niveau worden gebracht. Het is belangrijk dat gemeenten in uitvoering en beleid meer doen om bodemdaling tegen te gaan. De gemeenteraadsverkiezingen en de vorming van nieuwe coalities zijn een uitgelezen kans om dit vorm te geven. Samen kunnen we de bodemdaling remmen en de gevolgen terugbrengen tot een beheersbare omvang. Tips en verwijzingen naar meer informatie vindt u in de 'handreiking bodemdaling voor gemeenteraadsverkiezingen’. Zie de download onderaan deze pagina.

Slappe bodem leidt tot bodemdaling en veel schade in bebouwde en landelijke gebieden. Gemeenten ondervinden zelf de financiële en maatschappelijke gevolgen van bodemdaling. Het Platform Slappe Bodem reikt daarom graag enkele suggesties aan om bodemdaling in de verkiezings- en coalitieprogramma’s van gemeenten op te nemen. De handreiking bodemdaling, die hieronder te downloaden is, geeft aan wat de impact is voor gemeenten, maar ook voor inwoners, bedrijven en specifiek voor agrariërs én wat gemeenten kunnen doen.

Bouwopgave

Nieuwbouw
Door bodemdalingsbestendig te bouwen en gebruik te maken van lichtgewicht ophoogtechnieken, is bouwen op slappe bodem goed mogelijk. Zo kunnen we ervoor zorgen dat er op een duurzame manier gebouwd kan worden, zonder daarbij een probleem voor in de toekomst te creëren. Er is inmiddels veel kennis opgebouwd en er zijn nieuwe technieken ontwikkeld. Het is van belang deze kennis ook toe te passen en verder te gaan met het ontwikkelen van nieuwe innovatieve technieken.

Bestaande bebouwing
Het is belangrijk om ook aandacht te geven aan het bestaande bebouwde gebied. Hier speelt bodemdaling een ander rol dan bij nieuwbouw en daarbij moet de koppeling gezocht worden met de energietransitie en klimaatadaptatie. Speciale aandacht is nodig voor verdroging (grondwater) en de gevolgen voor funderingen van oudere gebouwen. Eigenaren kunnen worden ondersteund bij funderingsherstel en preventie van funderingsschade. Gemeenten kunnen met drainage-infiltratiesystemen in de openbare ruimte iets betekenen. Denk daarnaast ook aan waterdoorlatende verharding, waterberging, wadi’s, etc.

Openbare ruimte
Door het gewicht van stoepen, straten, riolering en alles dat daar op staat wordt de slappe bodem samengeperst. Dit leidt tot schade en hoge onderhoudskosten in de openbare ruimte. Gemeenten kunnen besparen op de kosten voor beheer en onderhoud van de openbare ruimte door het toepassen van de levenscycluskostenmethode. Zij worden geadviseerd om deze levenscyclusbenadering te borgen in het gemeentelijke beheerbeleid voor de openbare ruimte. Hogere investeringskosten, maar lagere beheerskosten werken door in de wijze van begroten. Wat vraagt om goede betrokkenheid van de afdeling financiën van gemeenten.

Veenweiden
Veenweidegebieden zullen, om de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen, in de toekomst natter moeten worden en worden daardoor minder geschikt voor agrarisch gebruik. Provincies, waterschappen en gemeenten zullen in gebiedsprocessen hier invulling aan moeten geven. Voor gemeenten en inwoners zal dit economische en maatschappelijke gevolgen hebben. Als eerste overheid hebben gemeenten een rol te vervullen om het perspectief voor veenweidegebieden en hun inwoners met lokale kennis en ambities onder de aandacht te houden.

Funderingsschade
Een goede fundering is essentieel voor gebouwen op een slappe bodem. Funderingsproblemen ontstaan wanneer oudere bebouwing met een ondiepe fundering (‘op staal’) mee zakken met de slappe bodem, of als paalrot ontstaat bij houten paalfunderingen. Dat laatste treedt op wanneer dit type fundering (langdurig) droog komt te staan. Funderingsproblemen zijn de verantwoordelijkheid van de eigenaren van gebouwen, maar leiden tot financiële en maatschappelijke problemen. De gemeente kan eigenaren helpen door maatregelen in de openbare ruimte, zoals de aanleg van een infiltratie- en drainagesysteem. Ook kan de gemeente een helpende hand bieden bij de aanpak van de funderingsproblemen door het verstrekken van informatie en het aanreiken van financieringsmogelijkheden. Het KCAF voorziet gemeenten en particulieren van de benodigde informatie bij funderingsproblematiek.

Samenwerking
Het Platform Slappe Bodem is de netwerksamenwerking van 22 gemeenten, 6 waterschappen en 2 provincies. Het doel van deze samenwerking is om bodemdaling in bebouwde en landelijke gebieden duurzaam en betaalbaar onder controle te krijgen en waar mogelijk te stoppen. Om de schade te voorkomen is een integrale, nationale aanpak nodig waarin alle overheidslagen maar ook inwoners en bedrijven een rol hebben. Bodemdaling is een nationale problematiek, die nationaal aangepakt moet worden. Geen enkele overheidslaag heeft de sleutel tot de oplossing. Het vergt samenwerking om bodemdaling onder controle te krijgen. Het is voor de gemeente dan ook van belang om met alle partijen in gesprek te zijn en te blijven over de gedeelde verantwoordelijkheid.

Kijk voor interessante informatie over bodemdaling en funderingsproblematiek op:

• Nationaal Kennisprogramma Bodemdaling 
• Kenniscentrum aanpak funderingsproblematiek
• De participatieladder (van KCAF)
• Funderingsloket Groene Hart
• Klimaateffectatlas: Risicokaarten funderingen - Klimaateffectatlas
• Indicatieve funderingsviewer en KCAF meldingenkaart: Funderingsviewer indicatieve aandachtsgebieden (rvo.nl)
• Uitleg over de verschillende soorten van funderingsproblemen en hoe dat komt: Funderingsproblematiek | RVO.nl | Rijksdienst

Download
Handreiking bodemdaling voor gemeenteraadsverkiezingen.pdf

Blijf op de hoogte over de ontwikkelingen via onze nieuwsbrief