Laat uw gemeente niet zakken!

Gemeenten in Nederland met een slappe bodem hebben twee keer zoveel kosten (!) als gemeenten op een stevige bodem. De kwaliteit en toegankelijkheid van de openbare ruimte in die gemeenten staat onder druk. De kosten voor beheer en onderhoud door bodemdaling blijven stijgen en de budgetten zijn beperkt.

In aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen van 2026 vraagt het Platform Slappe Bodem aandacht voor het urgente probleem van bodemdaling, dat een grote impact heeft op de leefbaarheid in gemeenten. Bodemdaling treedt op bij slappe veen- en kleibodems in bebouwde gebieden en landelijke gebieden. Menselijk handelen is vaak de oorzaak, zoals het ontwateren van veen- en kleibodems en het belasten van deze bodems met infrastructuur en gebouwen. Dit resulteert in schade die varieert van verzakkingen van wegen en woningen tot vernatting of verzilting van landbouwgronden. Voor gemeenten leidt bodemdaling tot hoge onderhouds- en beheerskosten. In gemeenten op een slappe bodem zijn deze kosten vaak twee keer zo hoog als voor gemeenten op een stevige bodem. Dat heeft het Platform Slappe Bodem berekend.

Het Platform Slappe Bodem reikt graag enkele suggesties aan om bodemdaling in de verkiezings- en coalitieprogramma’s van gemeenten op te nemen.

Openbare ruimte en infrastructuur
De kwaliteit en toegankelijkheid van de openbare ruimte in de gemeente staat onder druk, zeker in gemeenten die te maken hebben met bodemdaling. Beheer en onderhoud van de openbare ruimte en infrastructuur vormen continue druk op de kosten. Gemeenten in Nederland met een slappe bodem hebben twee keer zoveel kosten als gemeenten op een stevige bodem. Als uw gemeente heeft te maken met bodemdaling is dit uw kans om in de komende raadsperiode aan de slag te gaan om kosten voor de inwoners op lange termijn te voorkomen.

Concrete suggesties om op te nemen in uw plannen:

We hanteren de levenscycluskostenmethode (Life Cycle Costing) voor reconstructie van de openbare ruimte en infrastructuur. Hierbij worden de kosten van beheer en onderhoud over de gehele levensduur van de investering inzichtelijk gemaakt. Zo voorkomen we dat projecten alleen worden beoordeeld op de aanlegkosten, wat kan leiden tot “goedkoop is duurkoop.”
Bij reconstructies passen we, waar het doelmatig is, lichtgewicht en circulaire ophoogmaterialen toe. Bij nieuwbouwprojecten stellen we (zettings-)eisen aan de ontwikkelaar. Bij het ontwerp en de realisatie van projecten wordt rekening gehouden met het water- en bodemsysteem, zodat zettingen (inklinking van grond) in de toekomst zoveel mogelijk worden voorkomen.

Funderingsproblematiek
Veel oudere huizen op een verzakkende bodem krijgen er vroeg of laat mee te maken: funderingsschade. Dit heeft grote gevolgen voor de eigenaren en bewoners: hun huis heeft schade aan vloeren en muren, is vochtig of zelfs instabiel. Herstel is vaak mogelijk, maar duur. Als uw gemeente gemeente heeft te maken met bodemdaling, is dit bijvoorbeeld in de vorm van hoge kosten voor het aanpassen van de openbare ruimte en riolering aan gebouwen met funderingsproblemen. Maar ook in de vorm van financiële problemen, verminderd welzijn en gezondheid van onze inwoners en mogelijk verloedering van straten of buurten.

Concrete suggesties om op te nemen in uw plannen:

De gemeente brengt in kaart waar funderingsrisico’s zich voordoen en stelt deze informatie beschikbaar voor de inwoners.

De gemeente bekijkt samen met het waterschap en inwoners waar door in te grijpen funderingsschade kan worden voorkomen of uitgesteld. Dit kan bijvoorbeeld door maatregelen in de openbare ruimte te nemen om het grondwaterpeil op niveau te houden.
De gemeente zorgt dat de zorgen van onze inwoners gehoord worden in de Nationale Aanpak Funderingsproblematiek. En de gemeente zet zich voor hen in door actief deel te nemen aan overleg met het Rijk en andere overheden, bijvoorbeeld door deel te nemen aan het Platform Slappe Bodem. Om inwoners met funderingsproblemen te ondersteunen, richt de gemeente (eventueel met buurgemeenten) een funderingsloket in, verbonden met de Nationale Aanpak Funderingsproblematiek.
De gemeente maakt zich sterk voor het inzetten van het nationaal Fonds Duurzaam Funderingsherstel voor ondersteuning van huiseigenaren met een financieringsprobleem.

Nieuwbouw
De woningcrisis raakt elke gemeente in Nederland. De vraag naar woningen en de druk om snel voldoende en betaalbare woningen te bouwen zijn groot. Helaas is niet elke locatie geschikt om makkelijk en snel te bouwen. Onzorgvuldigheid in dit proces kan op termijn leiden tot verzakte wegen, tuinen, rioleringen en infrastructuur. Dit heeft financiële gevolgen voor zowel de gemeente als de inwoners, met bovendien veel overlast voor iedereen. Woonwijken bouwen we voor de lange termijn, niet voor slechts een paar jaar.

Concrete suggesties om op te nemen in uw plannen:

In ontwerp, inrichting en aanleg van nieuwbouwlocaties wordt (in de grondexploitatie) rekening gehouden met bodemdaling en kosten voor beheer en onderhoud op de lange termijn. Afhankelijk van de problemen onderzoeken we drijvend of amfibisch bouwen als mogelijkheid.
De gemeente stelt specifieke eisen waaraan ontwikkelaars zich moeten houden bij het ontwikkelen van nieuwbouwlocaties op verzakkende bodem. De gemeente houdt vast aan het principe ‘water en bodem sturend’ en benut de Maatlat voor een groene klimaatadaptieve gebouwde omgeving.

Landelijk gebied
In het landelijk gebied komen veel onderwerpen samen die de gemeente aangaan. Door bodemdaling ontstaat schade aan landbouwgronden, natuurgebieden, openbare ruimte, infrastructuur en gebouwen. Dit heeft gevolgen voor de inwoners, ondernemers en voor de gemeente. In veel gebieden wordt al samengewerkt voor een betere toekomst van het landelijk gebied en de aanpak van bodemdaling maakt hier onderdeel van uit. De gemeente heeft belang bij een gezonde en kwalitatief goede leefomgeving, huizen en een vitale plattelandseconomie. Het wegvallen van de nationale aanpak voor het landelijk gebied leidt echter tot veel onduidelijkheid over de toekomstige maatregelen voor natuur, klimaat, bodem en water.

Concrete suggesties om op te nemen in uw plannen:

De gemeente blijft de lopende gebiedsprocessen rond toekomst van het landelijk gebied en bodemdaling ondersteunen. De praktijk leert ons dat bestaande samenwerkingen in polders en natuur- en ontwikkelgebieden hun meerwaarde laten zien. Een effectieve aanpak van bodemdaling lukt alleen als we het samen doen.
De gemeente zet bij de aanpak van bodemdaling in op het leefbaar en vitaal houden van het buitengebied voor zowel inwoners als ondernemers. Daarbij wordt ook gezorgd voor een goede openbare ruimte en infrastructuur, zonder dat de kosten te hoog oplopen.
De gemeente is het aanspreekpunt voor inwoners en boeren en kijkt hoe zij hen beter kan helpen om hun woon- en/of werkgebied gezond en vitaal te houden.
De gemeente maakt zich sterk bij het rijk voor een integrale aanpak van bodemdaling. Hierbij wordt niet alleen gekeken naar milieu en klimaat, maar ook naar beschikbaar komen van geld voor investeringen in een openbare ruimte en infrastructuur die bestand zijn tegen bodemdaling in het buitengebied.

Laat uw gemeente niet zakken!

Deze en meer informatie is opgenomen in de paper Laat uw gemeente niet zakken! Naast informatie over het Platform Slappe Bodem, bevat de paper onze concrete suggesties voor teksten in de verkiezingsprogramma’s van lokale politieke partijen. Daarmee kunnen de partijen laten zien dat zij zich willen inzetten voor duurzame oplossingen die inwoners en ondernemers beschermen tegen de gevolgen van bodemdaling.

De paper is hieronder te downloaden.

Download
Laat uw gemeente niet zakken.pdf

Samenwerking
Samenwerking via het Platform Slappe Bodem zorgt voor gecoördineerde actie en biedt gemeenten toegang tot kennis, middelen en netwerken om bodemdaling te beheersen en de leefbaarheid te beschermen. Het is belangrijk dat gemeenten in uitvoering en beleid hier aandacht voor hebben. De gemeenteraadsverkiezingen en de vorming van nieuwe coalities zijn een uitgelezen kans om dit vorm te geven.

Het aansluiten bij het Platform Slappe Bodem geeft lokale overheden een krachtige impuls om bodemdaling effectief aan te pakken.

Het vergt kortom samenwerking om bodemdaling onder controle te krijgen. Geen enkele overheidslaag heeft de sleutel tot de oplossing. Het is voor de gemeente dan ook van belang om met alle partijen in gesprek te zijn en te blijven over de gedeelde verantwoordelijkheid.

Meer hierover is te zien in de infographic Bodemdaling remmen we samen, hieronder te downloaden.

Download
Bodemdaling remmen we samen.pdf

Kom kennis opdoen
Voor meer informatie over bodemdaling kunt u het Kenniscentrum Bodemdaling en Funderingen (KBF) in Gouda bezoeken. Een groepssessie in de Experience Bodemdaling brengt uw partij of gemeenteraad snel op de hoogte van oorzaken, gevolgen en oplossingsrichtingen. Ook is er uitgebreide online informatie beschikbaar via het Kenniscentrum Bodemdaling en Funderingen.